Në temat e mëhershme kemi paraqitur pikëpamjet e Shiitëve dhe të Ehli Sunnetit në lidhje me temën e kalifatit si dhe urdhrin dhe porosinë e Hz Resulullahut (s.a.a.) në lidhje me këtë çështje. Tani do të analizojmë urdhrin dhe porosinë e Hz Resulullahut (s.a.a.) në lidhje me një çështje tjetër të rëndësishme. Dhe, kjo ka të bëjë me autoritetin që duhet t’i drejtohemi në raste të paraqitjeve të mosmarrëveshjeve. Athua, Hz Resulullahu (s.a.a.) ka caktuar ndonjë autoritet për t’u referuar në rast të paraqitjes së mosmarrëveshjes? Në lidhje me këtë çështje, Kurani Fisnik na thotë:
“O besimtarë, përuljuni Allahut dhe nderojeni Profetin, por edhe përfaqësuesit tuaj. Por nëse nuk pajtoheni në ndonjë çështje, drejtojuni Allahut dhe Profetit, nëse i besoni Allahut dhe botës tjetër; Kjo është më e dobishmja dhe përfundimi më i mirë” (Nisa, 59)
Nuk mund të paramendohet që Hz Resulullahu (s.a.a.) e ka braktisur këtë botë pa u lënë njerëzve një bazë ku mund të drejtohen dhe të mbështeten. Sepse, ai që ishte zgjedhur si mëshirë për të gjithë botët, kishte dëshirë që mbas tij Ummeti i tij të jetë Ummeti më i mbarë dhe që të mos vijnë në konflikt në mes veti. Përmbledhësit e hadith-eve, në librat e tyre e kanë regjistruar këtë hadith nga Hz Resulullahu (s.a.a.):
“Në mesin tuaj po jua lë dy amanete të çmueshme; përderisa i përqafoni ata, kurrë nuk do të devijoni nga rruga e drejtë. Ata janë Libri i Ailahut dhe familja ime nga Ehli Bejti. Këta nuk do të ndahen njëri prej tjetrit, përderisa të takohen me mua te hauzi i Kevtherit. Kini kujdes se si do të silleni ndaj tyre mbas meje”.
Ky është një hadith i saktë, të cilin e transmetojnë transmetuesitje Ehli Sunnetit dhe Shiitëve. Këtë hadith e kanë transmetuar prej më shumë se tridhjetë sahabeve. Për ta vërtetuar vërtetësinë e këtij hadith-i, nuk do t’i cek fjalët e dijetarëve Shiitë ose të librave të tyre. Do të mjaftohem me të përmendurit e librave burimore të Ehli Sunnetit edhe pse për hir të drejtësisë është dashur t’i cek edhe librat burimorë të Shiitëve. Këta janë dijetarët e Ehli Sunnetit që e transmetojnë këtë hadith:
1- Sahihi Muslim, Kitab-u Fezail-1 Ali ibni Ebi Talib,v.7, f.122:
2- Sahihi Tirmidhi, v.5, f.328;
3- Imam Nesai né “EI Hasais’’, f.21;
4- Musnedi imam Ahmed ibni Hanbel, v.3, f.17;
5- Mustedreki Hakim, v.3, f.109;
6- Kenz-ul Ummal, v.1, f.154;
7- Ibni Sadi né “Et Tabakat-ul Kubra’’, v.2, f.194;
8- Ibni Esirt né “Xhami-ul Usul” v.1, f.187:
9- Sujuti né “Xhami-us Sagir” v.1, f.353;
10- Hajsemi né “Mecmauz Zevaid”, v.9, f.163;
11- Nebehani né “Feth-ul Kebir’, v.1, f.451;
12- Ibm Esiri né “Usdul Gabe Fi Marifetis Sahabe”,v.2, f.12;
13- Tarihi Ibni Asakir, v.5, f.436;
14- Tefsiri Ibni Kethir, v.4, f.113.
Duhet té themi edhe kété se né librin e Ibn Haxherit me titull “Savaik-ul Muhrika”, éshté pérmendur ky hadith dhe autori ka théné se hadith-i éshté i sakté. Edhe Zehebiu e ka transmetuar né librin e tij “Et Talhis” dhe ka théné se sipas konditave té Shejhenit ky hadith éshté i sakté. Po ashtu, Harezmi Hanefiu, Ibni Megazili Shafiu dhe Taberani né “El Mu-xhem” dhe né fusnotén e “Es
Siret-ul Halebijje”e kané pranuar si té sakté kété hadith.
Té mohosh saktésiné e kétij hadith-1, duke théné se éshté 1 shpifur nga ana e Shiitéve, mbas gjithé kétyre veprave gé e pranojné besueshmériné e kétij hadith-i,éshté thjesht besimi né injorancé. Kérkoj nga Allahu largimin e inatit dhe té fanatizmit nga zemrat e tyre.
Mé tutje, sipas Ehli Sunnetit hadith-i i urdhrit pér pérgafimin e “Librit té Allahut dhe té Ehli Bejtit”, éshté njé hadith 1 sakté. Sipas piképamjes Shiite ky éshté njé hadith gé éshté transmetuar prej shumé personave (mutevatir) pérmes Imaméve (a.s.) té Ehli Bejtit.
Atéheré, pse disa dyshojné né lidhje me kété hadith dhe mundohen ta shndérrojné né “Librin e Allahut dhe traditén (sunnetin) time”? P.sh. né fagen e 479-té té librit “Miftahu Kunuz-is Sunne”, autori i librit thirret né njé hadith té regjistruar nga ana Buhariut, Muslimit,Tirmidhiut dhe Ibni Maxhes, dhe né lidhje me kété ka ndaré njé néntitull me emrin: “Amaneti i Hz Resulullahut (s.a.a.) né lidhje me Librin e Allahut dhe té tradités sé tij”.
Ndérsa, nése i hulumtoni librat e cekur do té véreni se hadith-i 1 tillé nuk ekziston né asnjérin nga
ata libra.
Eshté e vérteté se né librin e Buhariut ekziston njé néntitull. me emrin: “Kitab-ul hisam Bil Kitab ves Sunne” (Sahihi Buhari, v.8, f.35) por aty nuk pérmendet ndonjé hadith i tillé si dhe né asnjérin prej librave té lartpérmendur.
“Talha ibni Musarrifi thoté: E pyeta Abdulla ibni Ubeyjin: ‘Athua ka léné ndonjé amanet Hz Resulullahu (s.a.a.)?’, ai m’u pérgjigj: ‘Jo’. Pastaj e pyeta: ‘Atéheré,si ka mundur t'u urdhérojé njerézve gé té gjenden né lénien e porosisé’? - ai m’u pérgjigj: ‘Ka léné amanet Librin e Allahut’'.
(Sahihi Buhari, ‘v.3, f.186; Sahihi Tirmidhiu, “Kitab-ul Vasaja”: Sahihi Muslim, “Kitab-ul vasajd”; Sahihi ibni Maxhe, ”Kitab-ul a Vasaja”)
Sic mund té véreymé, nuk kemi té i béjmé me hadith-in “Né mesin tuaj po jua lé dy amanete té ¢mueshme, ato jané: Libri i Allahut dhe tradita ime”. Edhe sikur té ekzistonte hadith-i i tillé, nuk do té kishte ndonjé kuptim. Sepse, ashtu edhe sikur gé e cekém mé paré, kjo éshté né kundérshtim me mendimin e pérgjithshém: (ixhma). Ekzistimi i njé hadith-i té tillé mund té mohohet pérmes disa argumenteve té thjeshta.
ARGUMENTII PARE:
Sipas té gjithé historianéve dhe mbledhésve té hadith-it, fjalét dhe théniet e Hz Resulullahut (s.a.a.) nuk jané shkruar dhe nuk jané mbledhur gjaté kohés sa ishte ai né kété jeté. Dhe, askush nuk ka pretenduar gé ka béré njé gjé té tillé gjaté asa kohe. Atéheré si mund té pranohet se Hz
Resulullahu (s.a.a.) té keté théné:
“Né mesin tuaj po jua lé dy amanete té cmueshme, ato jané: Libri i Allahut dhe tradita ime’”?. Sepse, Libri i Allahut shkruhej dhe lexohej permendsh nga ana e sahabeve. Atéheré, edhe nése ¢do
sahabe nuk e ka ditur pérmendsh téré Kuranin, ka mundur ta lexojé ajetin e kérkuar. Regyistrimi i tradités sé Hz Resulullahut (s.a.a.) gjaté kohés sé tij, nuk ishte as temeé e bisedés.
Pér kété arsye, nuk mund té paramendohet gé ai té béhet njé autoritet si Kurani Fisnik. Sepse, si¢ e dimé, Tradita e Hz Resulullahut (s.a.a.) (Sunneti Nebevi-u) ka té béjé me théniet, veprat dhe gjérat qé i ka miratuar Hz Resulullahu (s.a.a.) dhe gé mé kryesorja prej tyre jané théniet e tj.
Dihet qé Hz Resulullahu (s.a.a.) nuk 1 mblidhte Sahabet e tij me qéllim té mésimit té tradités sé tij, por gjithmoné bisedonte né lidhje me ¢éshtje té ndryshme sipas rastit dhe nevojés. Dhe, né raste té tilla, aty géllonin vetém disa prej sahabeve ose vetém njéri prej tyre. Atéheré, si éshté e mundur gé Hz Resulullahu (S.a.a.) té thoté: “Jua 1é amanet traditén time’?
ARGUMENTI I DYTE:
Sic e dimé, gjaté kohés sé réndimit té sémundjes sé tij (tri dité para se té ndérrojé jeté), Hz Resulullahu (s.a.a.) ka kérkuar lapsin dhe njé copé letér pér té shkruar testamentin myslimanéve, gé do t’u ndihmojé pér té mos devijuar nga rruga e drejté. Por, Ymeri kété e parandaloi duke théné: “Resulullahu éshté né agoni dhe nuk di ¢ka po flet! Neve na mjafton Libri i Allahut”.
(Sahihi Buhari, “Bab-u Merez-in Nebijji ve Vefatihi”, v.5, f.138: Sahihi Muslim “Kitab-ul Vasija”, v.2, f.16))
Sikur té kishte théné mé herét: “Jua 1é né mesin tuaj Librin e Allahut dhe traditén time”, atéheré thénia e Ymerit do té ishte plotésisht i pavend, sepse, Eshté dashur té thoshte: “Neve na mjafton Libri i Allahut dhe tradita”. Nga kjo kuptojmé se kété hadith-e e kané shpifur disa dijetaré té dorés sé treté gé kané qené armiq té Ehli Bejtit, ngase, pasi qé e larguan Ehli Bejtin pre} kalifatit, atéheré éshté dashur gé té shpifet ndonjé hadith i tillé. Kjo na bén me dije se personi qé e ka shpifur kété hadith, ka pasur pér géllim vénien anash té Ehli Bejtit duke i dhéné réndési vetém Librit té Allahut dhe nénshtrimin ndaj té tjeréve. Né kété ményré ka menduar se do té sjellé njé shpjegim ndaj sahabeve gé e kundérshtuan Hz Resulullahun (s.a.a.) dhe do té mund té pérgjigjet ndaj kritikave dhe kundérshtimeve té drejtuara kah ata.
ARGUMENTI I TRETE:
Sig e dimé, njé prej ngjarjeve té shfaqura fill pas caktimit té Ebu Bekrit pér kalif isht€ shpallja e luftés nga ana e Ebu Bekrit kundrejt atyre qé kundérshtonin dhénien e zeqatit, sepse Ymeri nuk pajtohe} me hadith-in e Hz Resulullahut (s.a.a.), gé ka théné:
“Cdokush gé thoté La ilahe il-lallah Muhamedun Resulullah, jeta dhe pasuria e tij jané té sigurta nga ana ime dhe Ilogaria e tij 1 takon Allahut.” Sikur té ishte pérhapur tradita e Hz Resulullahut (s.a.a.) né mesin e popullit dhe sikur té myjaftonte pér té udhéhequr popullin me té, éshté dashur té dijé dhe té veprojé sipas saj Ebu Bekri, ngase, njohja dhe zbatimi i tradités 1 takon mé sé pari kalifit. Sigurisht gé né fund Ymeri e pranoi luftén duke pranuar shpjegimin e Ebu Bekrit se “Edhe zeqati éshté njé e drejté financiare”.
Por, sjellja e tyre nuk pérputhej me njé tradité tjetér te Hz ~ Resulullahut (s.a.a.) qé nuk kishte mundési pér t’u shpjeguar. Gjaté kohés sé Hz Resulullahut (s.a.a.), personi me emrin Salebe i ikte pagesé&s sé zeqatit dhe né lidhje me kété éshté shpallur ajeti. Por, Hz Resulullahu (s.a.a.) as nuk luftoi kundér tij as nuk e detyroi gé té paguajé zeqatén, késhtu gé lufta e tyre nuk pérputhej me njé ngjarje gé i kishte ndodhur Usame bin Zejdit.
Né njérén prey luftérave, armiku ishte duke e humbur até dhe ishte duke u shpartalluar fronti i tyre. Usame _ Ishte duke e ndjekur njérin dhe pérkundér deklarimit té tij La ilahe il-lallah, ai e kishte mbytur. Kur dégjoi pér kété Hz Resulullahu (s.a.a.), i dha vérejtje Usames “O Usame, e mbyte até pérkundér deklarimit té njésisé sé Zotit”. Transmetuesi i hadith-it thoté se mbas kétij rasti Usame pendohej pandérpreré, madje thoshte: “Ah, sikur té mos isha béré mysliman deri né até dité’! (Sahihi Buhari, v.8, f.36 dhe “Kitab-ud Dijat”; Sahihi Muslim, v.1, f.67.)
ARGUMENTI I KATERT:
Mbas Hz Resulullahut (s.a.a.), shumé sahabe kané vepruar né kundérshtim me traditén e Hz Resulullahut (s.a.a.). Kéta sahabe, ose e kané kundérshtuar traditén e Hz Resulullahut (S.a.a.) me vetédije, ose kané vepruar sipas ixhtihadit pérkundér vendimeve té prera ekzistuese dhe né kété ményré llogariten prej atyre gé u drejtohet Allahu né kété ajet:
“Kur Allahu dhe i Dérguari i Tij caktojné dicka, atéheré as besimtari as besimtarja nuk kané té drejté té sillen sipas ményrés sé vet, dhe kush nuk e dégjon Allahun dhe té Dérguarin e tij, ai me siguri ka humbur keq” (Ahzab, 36).
Apo, ndoshta kané vepruar né kété ményré sepse nuk e kané njohur traditén e Hz Resulullahut (S.a.a.). Atéheré, si mund té pranohet se Hz Resulullahu (S.a.a.) ka théné “Ju lé né mesin tuaj traditén time’? Sepse, nése njerézit mé té aférm té tij né kohé dhe né hapésiré kané vepruar né kundérshtim me traditén e tij, atéheré ¢ka mund té themi pér ata qé nuk e kané paré fare Hz Resulullahun (s.a.a.)?
ARGUMENTI I PESTE:
Sic e dimé, regjistrimi j tradités ka filluar né kohén e sundimit té Abasive dhe pérmbledhja e paré e hadith-eve qé éshté shkruar né formé té librit éshté “El Muvatta” i Imam Malikut. Libri éshté paraqitur mbas ngjarjes sé Hirrasé qgé ka ndodhur né Mediné, kur ushtaréve té pushtetit té atéhershém u éshté lejuar pér tri dité té béjné kérdi dhe vrasje né kété qytet dhe me kété rast kané vraré né meényré mizore edhe sahabet.
Né kété gjendje, si mund t’u besojmé pérmbledhésve té hadith-eve gé jané munduar t'u afrohen sulltanéve me géllim té pérfitimit té mallit té dynjasé?
Pér kété arsye, jané shfaqur kundérshtimet dhe mosmarréveshjet né mes té hadith-eve dhe Ummett mysliman éshté pérgaré dhe éshté ndaré né shumé mezhebe té ndryshme. Késhtu gé, njé hadith qé pranohej nga ana e njé mezhebi, i njéjti pérgénjeshtrohej nga mez-hebi tjetér. Atéheré, si mund té pranojmé hadith-in: “Jua 1é né mesin tuaj Librin e Allahut dhe traditén time”? Sepse, Hz Resulullahu (s.a.a.) e dinte se mbas tij dyfytyréshat dhe devijuesit do té shpifin shumé génjeshtra ndaj ti. Pér. kété arsye ka théné: “Jané shumuar ata gé shpifin génjeshtra ndaj meje; te tillét le té pérgatiten pér vendin e tyre né xhehenem”. Pérderisa, edhe gjaté kohés sa ishte gjallé Hz Resulullahu (s.a.a.), atij i shpifnin génjeshtra, si mund t’i obligojé myslimanét me pasimin e tradités sé tij, kur ata nuk dinin se cili hadith éshté i vérteté dhe cili i i pavértete.
ARGUMENTI I GJASHTE:
Né librat e tyre, dijetarét e Ehli Sunnetit ndonjéheré transmetojné se Hz Resulullahu (s.a.a.) ka léné amanet Librin e Allahut dhe traditén e tij, e ndonjéheré tjetér thoné: “Mbas meje pérgafoni traditén time dhe té Kaliféve té Drejte”. Eshté e qarté se ky hadith ia shton Librit té Allahut dhe tradités sé Hz Resulullahut (s.a.a.) edhe traditén e Kaliféve. Sipas késaj, legjislacioni Islam paska jo dy, por tn burime, dhe kjo éshté né kundérshtim me hadith-in e Sekalejnit (Libri i Allahut dhe Ehli Bejti). Ndérsa, kété e vértetuam pérmes mé shumé se njézet librave burimore té Ehli Sunnetit dhe pérmes librave té shumté té Shiitéve.
ARGUMENTI I SHTATE:
Hz Resulullahu (s.a.a.) e dinte se shumé sahabe nuk e dinin shpjegimin dhe komentimin e Kuranit, e posacérisht té disa ajeteve mé té rénda pérkundér faktit gé ishin arab. Mé shumé se kjo, komenti dhe shpjegimi i Kuranit ishte mé i véshtiré pér ata Joarab si Bizantinét, Persianét dhe Habeshét (Etiopia € vjetér) qé e pranuan Islamin dhe pér ata té tyerét qé mé vone € pranuan Islamin. Sipas disa hadith-eve té sakta, kur e pyetén Ebu Bekrin pér kuptimin e ajetit té 31-té té sures Abese “Dhe pemé e kullosa”, ai u pérgjigj: “Nése flas pér di¢ka gé nuk di nga Libri i Allahut, cili giell do té mé béjé hije dhe cila toké do té mé mbajé”
(Kastalani né “Irshad-us Sari”, v.10, f.298; Ibni Haxheri né ““Feth-ul Bari’, v.13, f.230)
Edhe Ymeri nuk e dinte kuptimin e saj. Né njé hadith gé e transmeton Enes ibn Maliki thuhet:
“Njé dité Ymeri ishte né foltore dhe i citoi disa ajete t€ sures Abese: “Dhe bémé gé né té té mbijné drithéra, edhe rrush e perime, edhe ullinj e hurma, edhe kopshte té dendura, dhe pemé e kullosa” (Abese, 27-31).
Mbas késaj tha: ‘Té gjitha i kuptuam, vetém kuptimin e “Ebb”- it nuk e di. Betohem né Allahun se kjo éshté njé c&shtje e réndé (tekel-luf). Cka do té béhet nése nuk e dij kuptimin e fjalés “Ebb”? Veproni sipas pjesés sé Kuranit gé éshté € qarté, ndérsa pjesén tjetér lérjani Allahut."
(Tefsiri ibni Xherir, v.3, f.38; Kenz-ul Ummal, v.1, .287: Mustedreki Hakim, v.2. f.14; Talhisi Zehebi: Tarihi el Hatib, v.11, f.486; Zamahsheri né tefsirin “E] Keshshaf”, v.3, f.253: Tefsiri “E| Hazim”, v.4, f.374; Ibni T eymijje né parathénien e “Usulut Tefsir’, f.30; Tefsiri Ibni Kethir, v.4, f.473)
Ashtu sig nuk e kané ditur komentimin e ajeteve té Kuranit, nuk e kané ditur edhe komentimin e tradités sé Hz Resulullahut (s.a.a.). Jané paraqitur mosmarréveshje té shumta né mesin e sahabeve dhe té mez-heve ne lidhje me kuptimet e hadith-eve te ndryshme. Qofshin ato per vértetésiné e hadith-it apo pér kuptimin dhe shpjegimin e saj. Pér té pasur mé te qarte kété, do té cekim disa ~ shembuj: